Суалриз жавабар

Рушари шалварар алукIунин патахъай Шариатда вуш лагьанва?

Вич мусурман яз гьисабзавай рушаз шалварар алукIун гьарам я. 

Сад лагьайди, ам итимриз тешпигь хьун я. Идан гьакъиндай Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) лагьанва: «Итимриз тешпигь жезвай дишегьлияр ва дишегьлийриз тешпигь жезвай итимар Аллагьдин  лянетдик акатзава» (Бурахи).

Суалриз жавабар

Вахтуналди, месела са йифен къене никягь ийидай ихтияр авани?

Ваъ, вахтуналди никягь авун Исламда къадагъа алай кар я. Никягь эвленмиш жезвай гададинни рушан амай уьмуьрда къакъат тавуна санал яшамиш жеда лагьай ниятдал асаслу хьана кIанда. Ислам раиж жез башламишай сифте кьиляй вахтунин никягь гьалал тир. Амма ахпа, мусурманрин иман кIеви хьайила, Аллагьди , ички гьарам авурди хьиз, ихьтин никягьарни гьарам авуна.

Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал)  гьадисда лагьанва: «Эй инсанар, за квез икьван чIавалди вахтуналди никягь ийидай ихтияр ганвай. Гила лагьайтIа, Къияматдин югъ алукьдалди Аллагьди  квез ам  гьарам авунва» 

Шалбуз дагъда авай пIир

Кьиблепатан Дагъустанда гатуз виридалайни гзаф инсанри зиярат ийизвай пIирерикай сад Сулейманан пIир я. И зиярат Докъузпара райондин дагъларикай сад тир Шалбуздагъдал ала. Четинвилериз ва яргъал тик рекьиз килиг тавуна, гьар йисуз зияратдиз, пIир Сулейманан сурал вишералди инсанар неинки чи гьукуматдай, гьакI чара гьукуматрайни физва. 

Диндин даях я вун мусурман вах!

Чаз малум тирвал, инсанри ди- шегьлидин тIвар ягъалмиш яз гьар жуьреда кьацIурзаватIани, амма Ислам динда ада чIехи чка кьазва. Са бязи инсанри пак тир Къуръанда авачир, Мугьаммад Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) ва алимри лугьун тавур гафар къейдзава. Гьа ихьтин лайихсуз гафар инсанрин арада машгьур жезва ва ида дишегьлийрин намусдик хкIазва. 

Са бязибуру лугьузва, гуя Аллагьдин вилик дишегьли агъада ава. Амма ибур тапарар я. Аллагь-Таалади и дуьньяда, я туштIа агъа дуьньяда дишегьлидин дережа агъузарна лугьудай гафар, анжах шейтIанди ва жинеррикайни инсанрикай тир адан куьмекчийри дишегьлияр ягъалмишурун паталди чукIурзавай буьгьтенар я. 

Са шей квахьайла кIелдай дуьа авани?

Ибн Умара ахъайнавай гьадисда девлетдикай са шей квахьайла кIелдай дуьа гъанва:

اللَّهُمَّ رَادَّ الضَّالَّةِ وَهَادِيَ الضَّلَالَةِ أَنْتَ تَهْدِي مِنَ الضَّلَالَةِ، ارْدُدْ عَلَيَّ ضَالَّتِي بِعِزَّتِكَ وَسُلْطَانِكَ؛ فَإِنَّهَا مِنْ عَطَائِكَ وَفَضْلِكَ

 

Аллагьумма радда д-даляляти анта тагьди мина д-даляляти, урдуд гIаляйа далляти (…) бигIиззатика ва султIаника фаиннагьа мин гIатIаика ва фадлика.

Я Аллагь, Вуна квахьнавай шейэр хкизва ва ягъалмишвилкай хуьзва, Вуна чун ягъалмишвиликай къутармишзава. Ви къудратдалди ва къуватдалди зи квахьнавай шей (а шейинин тIвар кьада, месела, пул) хкваш, гьакъикъатда а шей (квахьнавай) Ви патай, Ви регьимдикай ганвай пай я.

(«аль-МугIжам ас-Сагъир ТIабарани).

Дишегьли Исламди хазина хьиз хуьзва

Женнетда авай вири дишегьлийрин бике, Аллагьдин Расулдин (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) вилерин экв, Гьуьсейнан ва Гьасанан (чпелай Аллагь рази хьуй) диде, Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) несил давамар хъийизвай чи бике ФатIимадин (вичелай Аллагь рази хьуй) гафар гъун виридалайни хъсан я. Бубади (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) адавай жузурла: «Дишегьли патал виридалайни вуч хъсан я?», ада жаваб гана: «Дишегьлидиз итимар такун ва абуруз – дишегьли»

(«Шаргь аль-мафруз»).

АКЪИДА АТI-ТIАГЬАВИЯ

Алимар ва рикI михьи Аллагьдин лукIар

وَعُلَمَاءُ السَّلَفِ مِنَ السَّابِقِينَ، وَمَنْ بَعْدَهُمْ مِنَ التَّابِعِينَ -أَهْلُ الْخَيْرِ وَالْأَثَرِ، وَأَهْلُ الْفِقْهِ وَالنَّظَرِ-، لَا يُذْكَرُونَ إِلَّا بِالْجَمِيلِ، وَمَنْ ذَكَرَهُمْ بِسُوءٍ فَهُوَ عَلَى غَيْرِ السَّبِيلِ

 

Сифте яшамиш хьайи салаф-алимар ва абуруз табий хьайибур – хъсан амалар авур, гьадисар кIватIай инсанар, факъигьар ва акьул авай инсанар я – абурукай анжах хъсан рахана кIанда. Абурукай пис рахазвай инсанар чIуру рекьел ала.

КпIунин суннатар

КпIунин суннатар ибур я:

1. «Аллагьу акбар» лугьудай чIавуз кьуд чкадал гъилер хкажун: кпIуниз гьахьдайла, руку’диз фидайла, «СамигIаллагьу лиман хIамидагь» гафар лугьуналди руку’дай хкаж жедайла, ат-тагьият кIелна пуд лагьай ракатдиз хкаж жедайла. Бязибуру кпIунал гьар сеферда «Аллагьу акбар» лугьудайла гъилер хкажзава. Абур гъалатI жезва.

2. «Фатигьа» кIелдайвал акъвазайла, эрчIи гъилелди чапла гъилин билег кьун.

3. КпIуниз гьахьнамазди, яни «Фатигьадив» эгечIдалди "Важжагьту"-дуьа кIелун.

Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) уьмуьрдай итижлу малуматар

Вагьйу къвез башламишун

Аллагь-Таалади Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) сад лагьай вагьйу (откровение) Жабраил малаикдилай (Адал салам хьуй) ракъурна. Пайгъамбар (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) а чIавуз Гьира лугьудай кьветIина авай. Жабраила (Адал салам хьуй) Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) вичив агудна ва адаз икI лагьана: «КIела». «Заз кIелиз чидач» - жаваб гана ада. Жабраила (Адал салам хьуй) ам мадни вичив агудна ва тикрар хъувуна: «КIела». Мугьаммада (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) гьа виликан жаваб хгана: «Заз кIелиз чидач». Гьа икI пуд сефер тикрар хьана, ахпа Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) ачух хъувуна Жабраила (Адал салам хьуй) «Аль-‘Алякъ» сурадин сифтегьан вад аят кIелна ва адан рикIе вагьйу яз Къуръандин аятар эцигна. 

Лезгинский исламский просветительский портал