Исламда гъуьлуьнни папан алакъаяр

Подробности

Автор: Admin

Итимар ва дишегьлияр халкь авур ва никагьдин куьмекдалди абурун майишат сад-садахъ галаз гьалал авур Сад Аллагьдиз  шукур хьуй. Никягь авурдалай кьулухъ итимдизни папаз садаз садан вилик авай буржияр чир хьун лазим я. Гъуьлуьн вилик папаз ругуд буржи ава:

1. Гъуьлуьз муьтIуьгъ хьун.Алимри никягь гьатта лукIвилихъ галаз гекъигна, вучиз лагьайтIа папа вичин итимди лагьай вири гьалал кIвалахар авуна кIанда.

 Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Эгер са касдиз масадаз сажда ая лугьуз хьанайтIа за ам папаз вичин итимдиз ая лугьудай, Аллагьдал  кьин хьуй, дишегьлиди итимдин вилик квай вичин буржи кьилиз акъуддалди адавай Аллагьдин вилик квай вичин буржи кьилиз акъудиз жедач». Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) са инсандизни масадаз сажда  ая лагьай туш, и гафар гьадисда папаз итимдин зурбавал ва адаз муьтIуьгъ хьун ферз тирди чир хьун патал лагьанва.  Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) мад лагьана: «Гъуьл вичелай рази яз кечмиш хьайи паб Женнетдиз фида». Эгер итимди адаз азият гайитIа сабур авун хъсан я. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Женнетдин дишегьлияр гьибур ятIа за квез хабар гудани? Аялар хадайбур, чпин итимар кIанибур ва ахьтинбур эгер чпи итимдиз ва я итимди абуруз азият гайитIа, гьерекатна багъишламиш тIалабзавайбур ва «Валлагьи, вун залай рази тахьанмаз за вил акьалдач» лугьузвайбур».

2. Жува жув ва гъуьл хуьн. Къуръанда лагьанва (мана): «Салигьат дишегьлияр – ибур (чпин итимриз) муьтIуьгъ жезвайбур ва (кIвале) абур авачирла (вичи вич гьарамдикай, вичин итим чIуру ихтилатрикай ва адан малдевлет) хуьзвайбур я» («Ан-Нисаъ» сура, 34-аят). Эгер папа гьижаб алукI тавуна, атирдин ни галаз куьчедиз экъечIайтIа, им зина ийизвай мисал жезва. Пайгъамбарди Итимар ва дишегьлияр халкь авур ва никагьдин куьмекдалди абурун майишат сад-садахъгалаз гьалал авур Сад Аллагьдиз  шукур хьуй. Никягь авурдалай кьулухъ итимдизни папаз садаз садан вилик авай буржияр чир хьун лазим я. Гъуьлуьн вилик папаз ругуд буржи ава: лагьана: «Гьи дишегьли атирар яна вичин ни инсанриз къведайвал кIваляй экъечIайтIа ам зина ийизвайди я». Гьадисда мадни лагьанва: «Эгер дишегьли аврат (гъилин кьве капашдилайни чинилай гъейри амай вири беден) ахъаз, атирдин ни къвез ва и кардал итим рази яз кIваляй экъечIайтIа, адан гьар са камунай итимдиз Жегьеннемда кIвал эцигзава». Гила гьар са папа вичин итимдиз шумуд кIвал пишкешнатIа гьисабрай. Са гафуналди, Исламди дишегьли хазинадив гекъигзава. Дишегьлиди вичи вич чара итимрикай лап гьа хазина хуьдайвал кIевна хвена кIанда. ГьикI хазина адан иесидилай гъейри масадаз аквазвачтIа, гьакI дишегьлини вичин итимдилай гъейри масадаз акуна кIандач, яни дишегьлидиз вич чарадан вилерикай кIевун ферз я. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Дишегьли Аллагьдив  виридалайни мукьув вичин кIвале авайла жезва ва ада гьаятда авур кпIунин фазилатлувал (артухвал) мискIинда авурдалай гзаф я, кIвалин къене авурдан фазилатлувал гьаятда авурдалай гзаф я».

3.КIвал хуьн ва аялриз дуьз тербия гун. Аллагьди  Вичин гьикметдалди итимдивни папав гьардав вичин везифаяр вуганва. Итимди кIваляй экъечIна гьалал ризкьи къазанмишиз фейила папа кIвалин кIвалахар ийида ва аялрихъ гелкъведа. Гьадисда лагьанва: «Паб итимдин кIвализ ва аялриз килигна кIанда». ИкI хьайила, папа итимдин разивал авачиз садазни кIвализ гьахьдай ихтияр гудач ва чара итимдихъ галаз рахун мажбур хьайитIа, ам ширин сесиналди рахадач. ГьакIни дишегьлиди вичин аялриз ва я масадаз пис дуьаяр авуна кIандач ва итимдилай рази хьана кIанда. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Заз Жегьеннемда авай инсанрин гзаф пай дишегьлияр яз акуна». Асгьабри вучиз, я Расулаллагь (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал), лагьана хабар кьурла, ада жаваб гана: «Гзаф лянетар авуниз ва итимдилай рази тахьуниз килигна». Яни паб авай малдевлетдалай рази хьана итимдивай герек тирдилай гзаф тIалабна кIандач ва ада итимдивай гьарам тир ризкьидикай яргъа хьун тIалабун лазим я. Алатай вахтара, итим кIвалахиз фидайла, папа ва аялри лугьудай: «Килиг, гьарам садрани къазанмиш ийимир, чавай кашни четинвилер эхиз жеда, амма Жегьеннемдин цIай эхиз жедач».

4. Гъуьлуьн девлет хуьн. Итимдин девлет папаз  адан ихтияр авачиз харждай ихтияр авач. Гьадисда лагьанва: «Папаз итимдин ихтияр авачиз адан кIваляй са шейни гудай ихтияр авач». Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Итимдин девлетдикай адан разивал авачиз папаз са шейни гудай ихтияр авач. Эгер ам рази яз гайитIа, кьведазни суваб жеда, амма эгер ихтияр авачиз гайитIа, итимдиз суваб ва папаз гунагь жеда».

5. Гъуьл патал гуьрчегарун, иер алухар алукIун ва атирдин нияр ягъун. И кIвалахар, гьелбетда, кIвале авайла ийида ва и кар кIвале садвал хьунин виридалайни чIехи себеб я, вучиз лагьайтIа вилерни нер рикIив агатдай рехъ я. Куьчедиз экъечIдайла чарабуруз аквадайвал иер алухар алукIиз, кIвалин къене куьгьне ва кьацIайбур алукIзавай дишегьлиди вичиз хабар авачиз итим вичикай катарзава.

6. Гъуьлуьз ибадат ва адан диде-бубадихъ галаз алакъаяр кIеви  йидай  гьевес гъун. Вичин ферзер ва суннаяр кьилиз акъуддайла, папа итимдизни абур ийиз кIан жедайвал ам гьевеслу авуна кIанда. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Йифиз къарагъна капI авур ва жуван итимни капI авун патал ахварай авудай, эгер ам къарагъ тийиз хьайитIа, адан чиниз яд ягъай дишегьлидиз Аллагьди  Вичин регьим ракъурзава». ГьакIни ада итим диде-бубадихъ ва амай вири мукьва кьилийрихъ галаз алакъаяр кIеви авун патал гьевеслу авуна кIанда. Алай вахтунда чаз аквазва гьикI папари, акси яз, и алакъаяр чIуриз алахънаватIа, месела, хайи стхаяр сад-садахъ галаз хъел жедайвал ийизва. И кар, гьелбетда, виридалайни зурба гунагьрик акатзава. Аллагьдин Расулди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана: «Мукьвакьилийрин алакъаяр Аршдихъ галкIурнава ва абуру ихьтин дуьа ийизва: «Ни чун хвейитIа, ам Аллагьди  хуьрай (суваб гурай) ва ни чун кьатIайтIа, ам Аллагьди кьатIрай». Маса гьадисда лагьанва: «Мукьва-кьилийрин алакъаяр кьатIзавай инсан Женнетдиз ахъайдач». Мукьвакьилийрин алакъаяр хуьзвай касдиз жезвай сувабдикай Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) пара гьадисра лагьанва. Месела, абурукай сада икI лагьанва: «Вичин ризкьи артух ва уьмуьр яргъи хьана кIанзавай инсанди мукьвакьилийрин алакъаяр хуьрай» (Бухари, Муслим).Къуй чун Аллагь-Таалади дуьз рехъ къалурдайбурукай хьуй!