Лайлату-ль-Къадр – Къудратдин йиф
- Подробности
- Автор: Admin
Лайлату-ль-Къадр лайихлу, виридалайни виняй ва кIани тир йиф я. А йифиз Лайлату-ль-Къадр лугьунин метлебни гьа и йифиз кьисметар, крар ва девлетар тайинарун я.
Пак тир Лайлату-ль-Къадрдин йифекай Аллагь-Таалади кьилдин са сура ракъурнава. А сурада Аллагь-Таалади луьгьузвайвал, и йифиз Хуьзвай Кьулараллаз (Хранимые Скрижали) Къуръан агъада авай цаварал авудна.
И йиф агъзур вацралайни багьа я. Гьа и йифиз Жабраил малаик маса малаикарни галаз агъадавай цаварал эвичIзава. Экуьнин ярар ядалди инсанриз Аллагьдин патай саламар ракъурзава ("аль-Къадр" сурадин мана).
Муджагьида лагьана: "Бану Исраил несилдай тир са касди яракь гъиле аваз агъзур вацра Аллагьдин рекье женг чIугуникай Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) инсанриз ихтилатнай. Мусурманар и кардал тажуб хьанай. Гьа и чIавуз винидихъ тIвар кьур сура ракъурна". Мадни лугьуда хьи, Муджагьида юкъуз Аллагьдин рекье женг чIугваз ва агъзур йиферин къене къарагъиз ибадатар авур касдин тарифар ийидай чIавуз Лайлату-ль-Къадрдин йифиз ийизвай ибадат гьа касдин крарилай багьа я лагьана. А сурадин манани гьа им я (Ибну Кассир", 3- т., 569 - чин).
Лайлату-ль-Къадр лайихлу, виридалайни виняй ва кIани тир йиф я. А йифиз Лайлат-уль-Къадр лугьунин метлебни гьа и йифиз кьисметар, крар ва девлетар тайинарун я.
Абу Гьурейради (Аллагь рази хьуй) Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) гафар гъана: "Аллагьдин сувабрик умуд кутуна Лайлат-уль-Къадрдин йиф ибадатар ийиз акъудай касдин гунагьрилай гъил къачуда".
Маса гьадисда лугьузва: "…гуьгъуьнлай хъийизмай гунагь крарилайни гъил къачузва". И йифен лайихлувилерикай лугьузвай гзаф аятар ва гьадисар ава. Гьа гьадисрал бинеламиш хьана Мустафа Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) Аммарата "ат-Таргьиба" гьикаяда кхьизва: "Йифен ибадатди рикI ва вилер секинарзава, руьгьдиз регьят жезва, иблисди янавай тIвал ахъа жезва ва ибадат авуниз беден кьезил жезва. Ада Женнетдин ракIарар ахъайзава ва Жегьеннемдикай хуьзва, Арасатдал Къияматдин йикъан суал кьезиларзава. Адан дуьа сятуна гьатзава ва тIалабунар кьилиз акъатзава. Ифиз ибадат авурла инсан сагълам жезва, азарар къакъатзава.
Эгер гъуьлуь ва я папа сада-сад йифиз ибадатар авун патал ахварай авудайтIа, абуруз садаз-сад масан жеда ва Аллагьди абуруз няметар ракъурда. Йифериз ибадат авуни инсан вини дережадиз акъудда, ам Аллагьдин регьимдик ва бахтлу жеда".
Лайлату-ль-къадрдин йифиз ксун тавунин лайихлувал Каъба лагьана:
"Сидрату-ль-Мунтагьада Аллагьдиз ибадат ийиз малаикар ава, абурун кьадар тек са Аллагьдиз чида. Абурун юкьва Жабраил малаик ава. Абур муъминар патал милаим ва регьимлу я. Лайлату-ль-Къадрдин йифиз абур чилел эвичIзава. Чилин винел малаикри сужда тийизвай гьич са чкани амукьдач. Гьар са малаикди гьахълу мусурман патал хийирдуьа ийида. И йифиз Аллагь-Тааладиз ибадат ийизвай гьар са касдиз Жабраил малаикди гъил кьаз салам гуда. Муъминдиз ада салам гунин лишанар беденда зурзун гьатун ва вилерал накъвар атун я. Малаикар инсанрин бедендиз килигзава. Инсанриз гуьрчег абур бегенмиш тирвал, малаикризни регьимлу руьгь хуш я, абуруз ахьтин касдихъ галаз гуьруьшмиш жез кIан жеда".
Имам Мухаммад аль - Гъазалиди "Игьяъда" лугьузва: "Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) Рамазандин эхиримжи цIуд юкъуз мес элкъурна кIватIдай ва юкьва авай чIуьл тIарамардай. Вичин женгинин юлдашризни ибадатар авун эмирдай, гьикI лагьайтIа а цIудакай сад Лайлату-ль-Къадрдин йиф жезва". А йиф амай агъзур варцарилай багьа я, лугьузва Аллагь-Таалади. Агъзур варз-им кьудкъанни пуд йисни кьуд варз жезва. Яни и йифиз ийизвай ибадат гьа и йиф авачир амай маса варцара ийизвай крарилай багьа я.
Эгер ибадат ийизвай касдиз Лайлату-ль-Къадр такуна хьайитIа, адаз сувабар къведа, эгер ам акуртIа, адаз тамам сувабар кхьида".
Лайлату-ль-къадр гьи йифел гьалтзава?
Лайлату-ль-Къадр гьалтзавай йифен гьакъиндай алимрин гаф сад туш. "Итгьаф" ктабда ихьтин фикирар гъизва: "Лайлату-ль-Къадр йисан гьи йифел хьайитIани гьалтда ва я йисан къене дегиш жеда; Рамазандин гьи йифел хьайитIани гьалтда; адан сад лагьай йифел гьалтда; юкьван цIуд йикъал гьалтда; эхиримжи цIуд йикъал гьалтда; эхирмижи цIуд йикъакай тек йикъарал; гьа цIуд йикъакай жуьт йикъарал; 17, 19, 21, 23, 24, 25 - йикъарал гьалтун мумкин я; 23 ва 27-йикъарал; 29-лагьай ва я эхирмижи йифиз".
ЧIехи пай алимри лугьузвайвал, Лайлату-ль-Къадрдин йиф гьа Рамазандин вацран кьиляй-кьилиз жеда. Абурукай гзафбуру ам Рамазандин эхирмижи цIуд йифекай садал гьалтзава лугьузва. Абурун фикирдай, ам вацран юкьвалай алатайла авай тек йиферал гьалтзава - 23, 25, 27, 29 - лагьай йифер. Имам Шафиидин фикирни гьа инал акъваз жезва. Эгер а йиферикай сад жуьмядин вилик гьалтайтIа, ам пак йиф жезва лугьуз кхьизва. Адалай гъейри, алимри лугьузвайвал, Рамазандин вацран гьа сад лагьай йифиз килигна Лайлату-ль-Къадрдин йиф чириз жеда. Месела, эгер Рамазандин сад лагьай югъ гьяд ва я арбе йикъарал гьалтайтIа, пак йиф кIуьд лагьай йиф жезва, эгер ислеяндал гьалтайтIа - 21-йиф, эгер саласа ва я жуьмядин йикъарал гьалтайтIа - 25-йиф, хемис йикъал гьалтайтIа - 25 йиф, киш йикъал гьалтайтIа - 23-йиф жезва.
Мугьиддин Ибн-уль-Арабиди маса жуьре лугьузва. Эгер вацран сифте кьил жуьмя йикъал гьалтайтIа, 29-йиф пак йиф жезва, эгер киш йикъал гьалтайтIа - 21-йиф жезва, гьяд йикъал гьалтайтIа - 27-йиф, ислеяндал - 29-йиф, саласадал - 25- лагьай йиф, арбедал гьалтайтIа - 27-лагьай йиф, хемисдал -23-лагьай йиф. Эгер ам жуьмя йифел гьалтайтIа, а йиф пак йиф жезва.
"Ан-Насаигьу аддиният" ктабда шейх Ислам Алави аль-Гьаддада кхьизва: "Мусурманди Рамазандин вацран вири йифериз хъсан крар авуна кIанда ва Лайлату-ль-Къадрдин йиф гуьруьшмишиз гьазур яз кIанда. Ам дуьньядин крарал ягъалмиш хьана кIандач".
"Заважирдал" бинеламиш хьана "Шаргьу-ль-Мафрузда" кхьенва: "Аллагь-Таалади купIарикай сад, жуьмядин йикъан дуьадин жаваб гузвай вахт, Аллагьдин пак тIвар, Лайлату-ль-Къадр сир яз авунва, мусурманри абур рикIин сидкьидай чириз чалишмиш хьун патал" (218 чин).
Лайлату-ль-Къадрдин йиф секин, я чими, я мекьи туширди, экуь, варз алай йиф жеда. Гьа юкъуз рагъни ахьтин экуь нурар галачиз экъечIда. Гьа йифиз Къуръанар кIелна, зикрияр авуна, купIар авуна кIанда, йифен ва экуьнин купIар мискIинда жемятдихъ галаз авуртIа хъсан я, Пайгъамбардиз (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) салаватар гъида, тIарикъатдин вирдар тамамарда, тасбигь купIар ийида ва дуьаяр кIелда. Гьа йифиз Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) агъадихъ галай дуьа кIелун меслят къалурна: "Аллагьумма иннака афувун тугьиббу-ль-афва фаъфу анни".
Таржума: "Я зи Аллагь! Вун гъил къачудайди я. Ваз гъил къачуз кIанда, залай гъил къачу".
ГьакIни гзаф кьадарра "Ла илагьа илла Ллагьу вагьдагьу ла шарикалагьу…"кIелун меслят къалурнава.
Лайлату-ль-Къадр акур касди а кар масабурукай чуьнуьхна кIанда.