Мехъер шариатда хъсан кар (сунна) яз гьисабза лугьузвай гафар дуьзбур яни?

Подробности

Автор: admin

Шариатдай килигайла, мехъер авун сунна я. Амма гьар са кардихъ вичин гьалалдинни гьарамдин сергьятар ава, гьавиляй чаз шариатда мехъер вуч лагьай гаф ятIа чир хьун лазим я. Мехъерин мана шадвал я, ва шадвал гьалал я. Шадвал инсандиз хас я, мисал яз, са кас яргъал сиягьатдай хтайла, аял хьайила, гададиз свас гъидайла ва я руш гъуьлуьз фидайла ва маса вахтара. Шариатди мехъер ийидай ихтияр и къайдада гузва: Гьар сада вичин такьатриз килигна гьайванар тукIвада: садбуру жунгав, садбуру гьер, садбуру кIек ва я верч ва талукь тир тIуьнни гьазурна мугьманриз эверда. 

Гъибет, буьгьтен квачир, гьалал шиирар (назм) ва мавлидар кIелуналди шадвал къалурда. Тафт гатадай, кьуьлер ийидай ва рикIаладардай гьикаяяр ахъайдай ихтияр ава, гьелбетда, эгер абурук фитне, таб квачиз хьайитIа. Ихьтин шадвилер ва тIуьнар мехъерин сагьибдиз дуьа авуналди акьалтIарна,  гьар сад вичин кIвализ хъфида. Шариатди гьалал авунвай мехъер гьа и къайдада кьиле тухуда. Амма алай аямда чаз аквазвай мехъер лугьудай шей, шариатдиз муьтIуьгъ тушир затI(ма'сия) я. Сад лагьайди, ихьтин межлисра шариатди гьарам авунвай ички хъвазва. Бес Аллагьдин азабдик ва лянетдик ам гьазурайди, маса гайиди, маса къачурди ва ам хъвайиди акатзава эхир. Кьвед лагьайди, итимарни дишегьлияр ихьтин шадвилера, суьруьда акахьай хипер хьиз, кьуьлер ийиз жезва. И карни шариатди къадагъа авунва. Эгер шариатди гьакIчара дишегьлидин вилериз килигдай ихтияр гун тийидайла, итимар адаз кьуьл ийидайла дикъетдалди килигуникай чавай вуч лугьуз жеда кьван? Лугьузва хьи, инсан хесетдикай хкуддалди аял дидедин хурудихъай галудиз регьят я. Гьакъикъатдани, и кар гьакIя! Дагъустандин халкьариз мехъерик кьуьлер ийидай адетдилай гъейри, и жуьреда къизмиш маса адет авач. Пуд лагьайди, ихьтин мехъерик иштирак ийизвай шумуд касдин рикIел кпIунин вахт алукьнавайди къвезва? Тек са вичин итимдиз дамахар ийидай ихтияр авай дишегьлияр мехъерик фидайла алукIзавай парталрикай  гьатта рахунни виже къвезвач.

Винидихъ чун килигай ва абурулай гъейри маса, Аллагьдиз муьтIуьгъ тежервал къалурзавай крар тун паталди чун Ислам диндин гъавурда акьун лазим я. Чаз гъавурда такьунин азарди азият гузва. Дагъустанвияр тефей жуьре араб гьукумат амач лагьайтIа жеда. Гила сада кьванни абурукай лугьурай, гьи араб уьлкведа адаз чна кьиле тухузвай жуьреда мехъерар ийиз акунатIа. Ина гьар са пипIел маса  гузвай ички гьа уьлквейра авани? Вучиз абурувай ички галачиз яшамиш жезва, чибурувай ваъ? Вучиз чна мехъерар ички галаз ийизва, эгер чун, абур хьиз,  мусурманар яз хьайила?  Имам Шамилан девирда Дагъустанда ихьтин мехъерар ийизвай жал? Эгер къенин юкъуз инал адан тур хьанайтIа, чун килигдай и къайдада мехъерар абуру ийидайтIа. Араб гьукуматра Дагъустан гьамиша машгьур тир ва алай вахтундани адан тIвар-ван диндин чирвилер авай, шариат кьиле тухузвай уьлкве хьиз ама. Аллагьди ганвай такьатар садакъадин рекье ишлемишдай мумкинвал авай инсанри абур гьарам квай мехъерар авунин рекье ишлемишунилай зурба ахмакьвал заз чидач.

Мусурманриз алимриз аксивал авун, абурун вяз-насигьатдиз яб тагун, духтур гьикьван чеб сагъар хъийиз алахъайтIа, гьакьван абуруз ам такIан хьун ва дилиханада авай кьилиз эсер янавай ксари хьиз тухун кутугнавач.

Саид Афанди к.с.