Мусурман дишегьлидин акунрикай

Эхиримжи вахтара аквазвайвал, гзаф пай мусурман дишегьлийри гатфар алукьнамазди, гуя чпивай ракъинин чимивал давам гуз жезвач лугьуз бедендин къадагъа алай паяр кьецIиларзава. Йисалай-суз куьруь жез башламишай дишегьлийрин юбкайри, къенин юкъуз абурун метIен кIвалакIар ва ютурар ачухнава.

  Сада муькуьдал вил эцигиз, чIарарик кьечIемар кутаз гьуьжетра ава. Атирар яна, къизилдинни гимишдин безекар акална чпел фикир желбзавай дишегьлиярни тIимил туш.    

Тажуб жедай кар ам я хьи, ахьтин дишегьлийрин жергейра гъуьлуьк квайбурни ава. Чпин итимриз ийидай амалар абуру, куьчеда авай чара итимриз ийизва. КIвале лагьайтIа, гзаф ахьтин дишегьлияр эски парталар алаз, чичIекдинни серкидин ни галаз дамахар тавуна жеда. Гьа икI хьайила, абурун итимарни чпин папарин дамахрикай магьрум жезва. Ахьтин дишегьлийрин чIехи пай уьмуьр анжах масабур патал акъатзава. И карда батIулбур анжах кьенерар буш кьунвай итимар я. Алай аямда куьчедиз экъечIдайвал амач. Кьуд-пад гунагьди кьунва. Жуван никягьдик квай папан бедендин паяр къалуриз тазвай итимриз регъуь хьайитIа хъсан я.  

Ша чна килигин чи дидейриз ва бадейриз! Бес абур къенин дишегьлийриз ухшар тирни?! Гьиниз фенва дишегьлийрин ягь-намус? Къияматдин гъвечIи лишанрикай сад, дишегьлияр кьецIила экъуьн я.  

Чи обществодикай рахайтIа ам азарлу я. Эгер дишегьлиди кьилел шал алукIна бедендин паяр кIевайтIа адак, кьацIай лайихсузбуру кутан тийидай жуьре синихар жедач: вун вагьабист яни?  Кьуьзуь къари яни? Чан аламаз сура гьахьзавани? Ибур анжах ахмакьбуру ийидай бине авачир ихтилатар я. Мини юбка алай, чIарар чукIурнавай, бедендин паяр ачух дишегьлидиз садани са гафни чукьзавач. Ахьтин дишегьлидиз кIани кьадар лакIабар гуз жеда. Бес им общество яни?     

Халисан мусурманди гьакъикъат чирун патал, Къуръандиз ва Пайгъамбардин (салат ва салам хьуй адал) Суннадиз килигна кIанда. Мусурман дишегьлидин акунрикай пак тир Къуръанда Аллагь Таалади лагьанва (мана):

«…анжах аквазвай гуьрчег чкайрилай гъейри, мад са шейни къалур тавурай…»

(«Ан-Нур» сура, 31-аят).  

 

وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ ۖ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ ۖ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ ۚ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ

 

Дишегьлийрин гуьрчег чкайрик вуч акатзава? Дишегьлияр гуьрчегарзавай гьар са шей: чин, чIарар, бедендин амай паяр. Пак тир аятда Аллагьди дишегьлийриз, чпин беденрин аквазвай паярилай гъейри амайбур кIевун буйругъ гузва. Аквазвай бедендин паярик анжах чин ва гъилерин капашар акатзава. Эгер хатадай са гьихьтин ятIани себеб аваз, месела, гару бедендин са пай ачухарайтIа, адакай гунагь авач. 

Безекрикай, фикир желб тийидай ва нагьакьан тушир тIупалар ва цамар агалдай ихтияр ава. Гьар жуьредин рангар ва атирар ишлемишна дишегьлидиз куьчедиз экъечIун къадагъа авунва. Вучиз лагьайтIа, ахьтин дишегьлидал чара итимри фикир желбзава. Эгер дишегьлиди а кIвалахар кIвалин къене вичин итимдин вилик авуртIа, им лап хъсан амал я. А къадагъаяр неинки гъуьлуьк квайбуруз ва гьакI квачир дишегьлийризни хас я.   Мусурман дишегьлиди вичин чIарар, гардан ва бедендин амай фикир желбдай паяр масадаз таквадайвал кIевна кIанда. Гьа са вахтунда парталар, бедендал алкIун тавунвайбур хьун чарасуз я. Дишегьлидин парталар чпел фикир желб тийидай, дамах гвачирбур хьана кIанда. Абурун рангарикай рахайтIа, чIулав, лацу, тафават авач. Эгер, яшамиш жезвай чкада чIулав парталар алукIзавачтIа, амма алукIна вирида дикъет гуз хьайитIа, а вахтунда абур маса рангуналди эвезна кIанда ва терсина. Са гафуналди, куьчедиз экъечIзавай дишегьли вичел масадан фикир желбзавай шейэрикай магьрум хьана кIанда.  

Гьадисрай аквазвайвал, атирар яна, аврат ачухдаказ куьчедиз экъечIзавай дишегьли, зина кIвалахар ийизвайдахъ галаз гекъигзава. 

Са бязи авам инсанри лугьузва, гуя вичин беден кIевнавай дишегьли обществодикай гуьгъуьна амай ва инсанрин арада усалди я. Гьакъикъатда им тапан я. Инсаният арадал атай сифте вахтарилай абур, бедендин гьая чкаяр анжах кьве цIирхинал кIевнавайбур тир. Къвез-къвез инсанди вичин беден вири кIевиз башламишна. Гьа икI инсанар къанажагълу, пис-хъсан чидай, культурныбур хьана. Къенин юкъуз чаз аквазвайвал, гзаф пай дишегьлияр дегь заманадин цIирхер алай инсанриз ухшар хьанва. Гила тамашин, вуж обществодикай гуьгъуьна авай усалди ятIа?!  Адалай алава яз чна, хазина масадан вилерикай гьикI чуьнуьхзаватIа, чна гьа жуьреда чи дишегьлиярни хуьзва. Чахъ авай хазина (пул, къизил) чаз багьа тирвиляй, садазни таквадайвал чуьнуьхзава. Бес са бязи дишегьлийриз чпин бедендин паяр гьакьван ужуз тирни?!  

Къуй Аллагьди гьар са итимдиз, вичин папан ва рушан кьилел халисдаказ гуьзчивалдай къуват гурай! Амин.

Лезгинский исламский просветительский портал