Мазгьаб ва я Къуръанни Сунна?
- Подробности
- Автор: Admin
«Мазгьаб» лугьудай гаф араб чIалан «рехъ», я туштIа «жуван рехъ хкягъун» глаголдикай ибарат хьанва. Гегьенш манада мазгьаб – им кьиле, месела, имам аш-Шафии, имам Абу Гьанифа, имам Малик ва имам Агьмад (Аллагьдин регьимдик хьуй чеб) авай илимдин школа я.
Алай аямда гьа сифте вахтарилай башламишна та къенин йикъалди, мусурманри кьиле тухузвай винидихъ тIварар кьур имамрин мазгьабар чал агакьнава.
Гьар са мазгьабда чIехи имамрилай кьулухъ чи йикъаралди, мазгьабрал асаслу хьана ктабар кхьенвай дестейралди алимар ава. Месела, шафиидин мазгьабда дуьнья тирвал машгьур хьанвай алимар:
Ибну Абдуссалам, Имам аль-Гъазали, Тажуд-дин Субки, Имам ас-СуютIи, Закария Ансари, Ибн Гьажар Аскъаляни, Ибн Гьажар Гьайтами, Имам аз-Загьаби, Ибн Касир, Имам ан-Навави, Имам Жувайни, Имам Рамли (чIехид), Имам Рамли (гъвечIи), ХатIиб Ширбини, Ибрагьим Бажури, Имам Ша’рани, Имам Магьали, Абдулгьамид Ширвани (Аллагьдин регьимдик хьуй чеб) ва масабур. Абурукай садни шафиидин мазгьабдай экъечIнач. Къе лагьайтIа са бязи жегьилри чIехи алимри тавур цIийивилер тваз башламишнава, лугьузва: «Са мазгьабни герек туш анжах Къуръан ва Сунна герек я», «са мазгьабда аваз диндал хьун – им фанатизм я», «пагь, имам Шафии вуч кас я?!» ва икI мад… Амма акьул тамам, вичин кьилихъ галаз дуствиле авай гьар сада, икьван гагьда хьайи машгьур алимар мазгьабрай экъечI тавуна, терсина яз гьа мазгьабрин чун гъавурда тун патал ктабар кхьена вучиз чал агакьарнаватIа фикирун лазим я. Вучиз лагьайтIа абуру, мазгьабрин бине ктур чIехи имамрив чеб агакь тийидайди ва абурун фикирар дегишардай делилар чпихъ авачирди кьатIана. Гьар са мазгьабдин бине Къурандал ва Суннадал туькIуьр хьанва. Гьавиляй, гьар гьи мазгьабдин гьар гьи къарар кьуртIани, садавайни анай Къуръандай, я туштIа Суннадай къачун тавунвай гафар жагъидач. АкI хьайила, амай гафар лугьузвайбуру чпин сивериз гьавайда гар гузва.
Ибну Абдуссалам, Имам аль-Гъазали, Тажуд-дин Субки, Имам ас-СуютIи, Закария Ансари, Ибн Гьажар Аскъаляни, Ибн Гьажар Гьайтами, Имам аз-Загьаби, Ибн Касир, Имам ан-Навави, Имам Жувайни, Имам Рамли (чIехид), Имам Рамли (гъвечIи), ХатIиб Ширбини, Ибрагьим Бажури, Имам Ша’рани, Имам Магьали, Абдулгьамид Ширвани (Аллагьдин регьимдик хьуй чеб) ва масабур. Абурукай садни шафиидин мазгьабдай экъечIнач. Къе лагьайтIа са бязи жегьилри чIехи алимри тавур цIийивилер тваз башламишнава, лугьузва: «Са мазгьабни герек туш анжах Къуръан ва Сунна герек я», «са мазгьабда аваз диндал хьун – им фанатизм я», «пагь, имам Шафии вуч кас я?!» ва икI мад… Амма акьул тамам, вичин кьилихъ галаз дуствиле авай гьар сада, икьван гагьда хьайи машгьур алимар мазгьабрай экъечI тавуна, терсина яз гьа мазгьабрин чун гъавурда тун патал ктабар кхьена вучиз чал агакьарнаватIа фикирун лазим я. Вучиз лагьайтIа абуру, мазгьабрин бине ктур чIехи имамрив чеб агакь тийидайди ва абурун фикирар дегишардай делилар чпихъ авачирди кьатIана. Гьар са мазгьабдин бине Къурандал ва Суннадал туькIуьр хьанва. Гьавиляй, гьар гьи мазгьабдин гьар гьи къарар кьуртIани, садавайни анай Къуръандай, я туштIа Суннадай къачун тавунвай гафар жагъидач. АкI хьайила, амай гафар лугьузвайбуру чпин сивериз гьавайда гар гузва.
Гьи алимривай чирвал къачуда?
Къенин юкъуз къвезвай ванер, яни «мазгьабар герек туш, анжах Къуръан
ва Сунна», им эсиллагь ерисуз лагълагъар я. Къуръандал ва Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) Суннадал амал авуниз чун мажбур тирдан патахъай садани гьуьжетзавач. Амма гьа Къуръан ва Сунна чирун патал чи патав Расулуллагь (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) гвачирвиляй чал абур алимрилай агакьзава. Алимривай чирвал къачун шаксуз я. Амма гьи алимривай чирвал къачудатIа кар гьанал ала. Гьавиляй, чахъ мазгьабар ава: абурун кьиле авай имамар амай алимрилай тамамлу ва виниз тирди, Ислам диндин сифте вахтарилай гзафбуру субутнава. Гьавиляй, чи умматда хьайи машгьур алимар та къенин йикъалди гьар сад са мазгьабда хьанва. Мазгьабри алатайбуруз, алайбуруз ва къведайбурузни хийир гузва, вучиз лагьайтIа, абуру илимдал бинеламиш хьанвай якъин жавабралди, мусурманар таъминарзава, Аллагьдиз муьтIуьгълу жедайвал чирзава. Мазгьабдал амалзавай мусурманриз, чеб чIехи, тарифлу алимрин гуьгъуьна авайди чизва. Гьелбетда, им Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) тариф авур сифте пуд асирдин алимрин рекьер я. Яраб чи вахтунда абурулай хъсан Къуръандин ва Суннадин гъавурда авай, Аллагьдихъай гзаф кичIе алимар ава жал?! Месела, Имам аш-Шафиидиз ирид йис хьайила Къуръан хуралай чизвай, цIувад йис хьайила адаз Къуръандай ва Суннадай къарар акъуддай ихтияр ганвай, вичин уьмуьрда ада Исламдин кьве школа (мазгьаб) кхьена ва икI мад. Къенин юкъуз чи арайра машгьур хьанвай Къуръандал ва Суннадал амал авунин лозунгар, гьакъикъатда кьулухъ ялзавай делил я. Ахьтин лозунгри икьван гагьда алимри дикъетдалди, тамамдаказ Къуръандай ва Суннадай кьабулнавай кьван къарарар; мужтагьидрин, мугьаддисрин, муфассиррин ва амай алимрин зегьметар рикIелай алудиз тазва. Ахьтин лозунгри чIехи алимрилай атанвай Шариат гадарна, къенин юкъуз авай «шейхерин» гафариз яб гуз тазва. Алай вахтунда мазгьабар герек туш лугьуз жегьилрин арада фикирар чукIурзавайбур анжах ягъалмиш инсанар я. Дуьнья тирвал вири мусурманар кьуд мазгьабдикай садал амалзавайбур я. Кьуд мазгьабни якъин я, амма абурукай сад хкяна гьадал амалзава. Мазгьаб авачирди ягъалмиш хьанвай бахтсузди я.
Добавить комментарий
