Гьижама авурди сагълам жеда

Гьижама – им Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) Суннадал (рекьел) бинеламиш хьана, бедендай иви къачун я. Цик, гьавадик, тIуьник, гьакIни медицинадин дарманрик квай гзаф кьадар агъуйри чун элкъуьрна кьунвай чи асирда, беден михьунин и къайда иллаки важиблуди жезва. Гьижамади инсандин иви михьзава, гормонрин кIвалах къайдадик кутазва, иви ва лимфа къекъуьнин кар къайдада твазва, иммунитет хкажзава.
Анасалай атанвай гьадисда гьикI Абу ТIайбади Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) бедендай иви къачунатIа ва Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) адаз са мекве авай хурмаяр гун эмирнатIа, лагьанва. (Имам аль-Бухари, №5696). 
Маса гьадисда лагьанва: «Куьне ишлемишзавайбурукай виридалайни хъсан дарман – им гьижама ва къуст аль-хинди я» (Имам аль-Бухари). Анасалай атанвай гьадисда лагьанва:  «Цаварал хкаж хьайи йифиз, гьар гьи малаикдин патавай зун фейитIани, абуру заз вирида ихьтин гафар лугьузвай: «Я Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам хьуй адал), жуван умматдиз гьижама авун патал буйругъ це» (Ибн Мажа).  Имам аль-Бухариди агакьарнавай гьадисда Пайгъамбарди  (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) са сеферда лагьаналда: «ВиртIеда ва гьижамада дарман ава».  Асгьаб Салмана агакьарнавай гьадисда лагьанва: «Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) патав кьилин тIалар аваз арза ийиз вуж атайтIани, ада абуруз гьижама авун теклифдай ва кIвачерин тIалар аваз арза ийиз вуж атайтIани, ада кIвачериз хине ягъун эмирдай» (Абу Дауд, Тирмизи, Ибн Мажа).  Ибн Аббаса вичиз Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) са сеферда лагьаналда: «Иви къачурла юкьван тар таб квайди жеда ва вилерин ишигъ хъсан жезва». Гьижама – им бедендин тайин тир нукьтIайрилай иви къачун я. Пайгъамбардилай (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) иви къачудайла, са бедевидиз акуна ва ада тажуб хьана жузуна: «Я Аллагьдин Расул (Аллагьдин салатни салам хьуй адал), куьне вучиз жуван хам атIуз тазва?» Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) адаз жаваб гана: «Им гьижама я ва куьне ишлемишзавай дарманрикай ам виридалайни хъсанди я». Анасалай агакьнавай гьадисда лугьузвайвал, Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) гардандин дамаррай ва къуьнерин арадай иви къачуна (Ат-Тирмизи, №2051 ва аль-Гьаким 4/210). Къуьнерин арадиз авур гьижамади, туьд ва къуьнер тIадайла куьмекзава. Гардандин дамарриз гьижама авурла, ада кьилин тIалар, вилерин, япарин, нерин, сарарин ва туьтуьнин азарар авайла куьмекзава. Маса гьадисда лугьузвайвал, Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) пуд чкадиз гьижама авуна: къуьнерин арадиз, гардандин дамарриз ва кьилиз.  Анас асгьабди лагьана: «Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) гьаждин вахтунда Жабраиль малаикдин эмирдалди вичин кIвачиз гьижама авуна» (аль-Бухари: №1836). Маса гьадисда лугьузва: «Кьилиз гьижама ая, ада 77 азардикай сагъарзава». ТIуьн тIуьрдалай кьулухъ гьижама авун хъсан амал туш, ада пис азарар арадал гъун мумкин я. Гьадисда лугьузва: «ИчIи руфуник гьижама авун – дарман я, тIуьн тIуьрдалай кьулухъ – азар, эгер вацран 17-юкъуз авуртIа – дарман я, саласадин юкъузни – дарман я. За гьижамадин важиблувиликай фикир тавунмаз, зи дуст Жабраила ам авун патал заз веси авуна» (Ибн Мажа). Анаса гьадис агакьарна: «Низ гьижама ийиз кIанзаватIа,  къуй ада вацран 17, 19, 21-йикъара авурай, куьне иви артухармир (давление хкажмир), тахьайтIа ада куьн телефда». Гьавиляй гьа и йикъара гьижама авун хъсан я. Эгер инсан начагъ яз хьайитIа, адаз ам гьи юкъуз авуртIани тафават авач. Имам Агьмада чIехи давление авай вахтунда гьижама ийидай. Абу Дауда агакьарнавай гьадисда лагьанва: «Ни 17, 19, 21-йикъара гьижама авуртIа, адаз адакай дарман жеда». Гьижама тавуртIа хъсан тир са бязи йикъар ава. Имам Агьмадавай гьижама тавуртIа хъсан тир йикъар авани лагьана жузурла, ада арбе ва киш йикъар тирди жаваб гана. Абу Гьурайрадилай атанвай гьадисда лугьузва: «Ни арбедиз ва кишдиз гьижама авуна жузам азардик начагъ хьайитIа, къуй ада а карда вич батIуларрай». Генани гьижама кьуьзуьбуруз тавуртIа хъсан я. Гьаким Бин Гьизама лагьана: «Арабрин халкьдин медицинадай чал агакьнавайвал, абуру кьуьзуьбуруз гьижама ийидачир». Саид бин Мусаиба лугьудай: «Кьуьзуьдаз гьижама тавуртIа хъсан я, мумкин я ада ам чандивай авун». Генани иви чилик кутуртIа хъсан я. Мужагьида лагьана: «Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) гьижамадин ва вацран кьилерин иви, мадни чIарар, кикер ва сухвар чилик кутун эмирдай». Медицинадин илимрин доктор, френгви профессор Кантеля гьижама авур инсанрин иви ахтармишайдалай кьулухъ, гьижамадин ажайиб таъсир къейдна. А къайдадал амал тавурбурухъ галаз гекъигайла, гьижама авур ксарин лейкоцитриз интерферон арадал гъунин кар 10 сеферда артух я. Америкадай тир маса алим Рудольф Шацни гьижамадикай хъсан рахана. «Бедендин иммунитет хкаж жезва, гьакъикъатда им сагъарунин дуьз къайда я», - къейдна ада.
Лезгинский исламский просветительский портал