Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) уьмуьрдай итижлу малуматар

Вагьйу къвез башламишун

Аллагь-Таалади Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) сад лагьай вагьйу (откровение) Жабраил малаикдилай (Адал салам хьуй) ракъурна. Пайгъамбар (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) а чIавуз Гьира лугьудай кьветIина авай. Жабраила (Адал салам хьуй) Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) вичив агудна ва адаз икI лагьана: «КIела». «Заз кIелиз чидач» - жаваб гана ада. Жабраила (Адал салам хьуй) ам мадни вичив агудна ва тикрар хъувуна: «КIела». Мугьаммада (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) гьа виликан жаваб хгана: «Заз кIелиз чидач». Гьа икI пуд сефер тикрар хьана, ахпа Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) ачух хъувуна Жабраила (Адал салам хьуй) «Аль-‘Алякъ» сурадин сифтегьан вад аят кIелна ва адан рикIе вагьйу яз Къуръандин аятар эцигна. 

Гьа и къайда Жабраила (Адал салам хьуй) Мугьаммад Пайгъамбардал (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) Аллагьдин  патай Къуръандин сураяр агакьарна. И кар себеб яз Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) гзаф кичIе хьана. Ам чинин рангар атIана, зурзаз-зурзаз кIвализ хтана Хадижадиз  вичин кьилел атай дуьшуьшдикай ахъайна ва вичин чанда къурху авайдакай лагьана. Хадижади  ам ихьтин гафаралди секинарна: «Ваз кичIе жемир, Аллагьди вун хьтин хъсан къилихрин инсан садрани бейкефардайди туш, Аллагьди вун зурба кIвалах кьиле тухун патал хкянава». Вичин гафар тестикьарун патал Хадижади Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) хашпарайрин Варакъа ибн Навфаль тIвар алай кешишдин патав тухвана. Ам Хадижадин мукьвакьили тир. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал)вичин кьилел атай дуьшуьшдикай кешишдиз ахъайна. Варакъа буьркьуь хьанвай кьуьзуь кас тир. Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) яб гайила, ам шехьна ва икI лагьана: «Ви патав атай малаик муькуь пайгъамбаррин патавни атайди я, гьа жергедай яз – Муса пайгъамбардин (Адал салам хьуй) патавни. Гьайиф хьи, Мугьаммадан (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) уммат арадал къведай тегьер акун заз кьисмет жедач». Варакъади адаз пайгъамбарвал мубаракна ва ам (Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал)) вири пак ктабра вичикай хабар ганвай эхиримжи пайгъамбар тирди лагьана. Варакъади вичивай Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) зурба кIвалах кьиле тухун патал куьмек гуз жедач лагьана гьайиф чIугуна. Ада Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) халкьди чукурдайдакай виликамаз хабар гана. И гафар ван хьайила Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) тажуб хьана ва ада хабар кьуна: «Зун бес жуван хайи халкьди чукурун мумкин кар яни?». Варакъади адаз жаваб гана: «Пайгъамбарвал гваз атайбур вири халкьди чукурдайди я». ГьакIни кешишди ам вичин тайифадин векилри Меккедай акъуддайдакайни лагьана. Варакъади, эгер вич акьван гагьда амукьайтIа, Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) вичелай алакьдай куьмекар гуда лагьана хиве кьуна. Идалай кьулухъ Пайгъамбардиз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) са вацра кьван вагьйу хтанач. 

 

 Веревирд: 

Аллагь-Тааладин патай атай вагьйуяр ва абурун метлеб Исламдин душманри шаклувилик кутазва, гьа и къайда абур Ислам дин шаклувиле тваз алахънава. И кIвалах фикирда кьуна, Пайгъамбардинни (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) Жабраил малаикдин (Адал салам хьуй)гуьруьш ва вагьйуяр агакьарай тегьер кьетIендаказ хьана. Жабраил u материальный къайдада атунин ва ада Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) кьуна вичив агудунин метлеб ам я хьи, гьа и къайда Аллагьди  Мугьаммадав (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) вичиз аквазвайди ахвар туширди аннамишиз туна, ам гьакъикъатда кьиле физвай вакъиа тирди ва ада зурба кIвалах кьиле тухунин эвел башламиш хьанвайди Пайгъамбардиз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) къалурна. Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) акур кардикай кичIе хьуни а кардикай хабар гузва хьи, сад лагьайди, Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) пайгъамбарвилихъ къаних тушир ва ада а зурба кIвалах Аллагьди вичин хиве тун гуьзлемишни ийизвачир. Кьвед лагьайди, адаз ван хьайи сес ва вилиз акур кар гьакъикъатда хьайи кар я, яни гьакI карагайди туш. И вакъиа ада гуьзлемиш тавур кар тирди тестикьарзавай мад са делил гъиз жеда: Варакъади адан кьилив атайди Жабраил малаик (Адал салам хьуй) тирди лугьудалди, адаз вичин патав атайди жинер хьиз хьанвай. Мад са кардиз фикир гун лазим я, вучиз Жабраила (Адал салам хьуй) Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) пуд сеферда къужахламишна? Сад лагьай сеферда къужахламиш авуналди, Жабраила (Адал салам хьуй) адал Аллагьдин  эбеди разивал агакьарна. Кьвед лагьай сеферда къужахламиш авуналди, Жабраила (Адал салам хьуй) Мугьаммадан (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) гьуьрмет хкажна, пуд лагьай сеферда къужахламиш авуналди Жабраил u Мугьаммадан (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) умматдин жергейра гьатна. Жабраила (Адал салам хьуй) Мугьаммадаз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал)«кIела» лугьунин метелеб ам я хьи, ада фадлай авай (азали – эвел авачир) Къуръан кIелна ва адетдин араб (яни инсанрин) чIалаз таржума авуна. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) «Заз кIелиз чидач» лагьана жаваб хгунин метлеб ам я хьи, ада вичивай эвел авачир Къуръан инсандин чIалаз элкъуьриз тежедайди хиве кьуна. Инал Жабраила (Адал салам хьуй) Пайгъамбардиз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) и кардай чирвилер гана, гьавиляй Пагъамбардиз (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) малаик гзаф кIан хьана.

 

Са шумуд варз алатайла, Мугьаммад (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) дагъдал фейила адаз мад Жабраил (Адал салам хьуй) акуна, а чIавуз малаикдин хъенди вири алем кьунвай. И арада Жабраила (Адал салам хьуй) ачухдаказ лагьана: «Я Мугьаммад, вун Аллагьди  инсанрин кьилив ракъурнавай пайгъамбар я». Инал вагьйудин журеяр ачухарунин лазимвал ава, вагьйу кьве жуьре ава.

Сад лагьай жуьре: Къуръан – Аллагьдин  гафарни фикирар, абур Жабраилалай (Адал салам хьуй) агакьарна ва яваш-яваш, са дегишвални кутун тавуна кхьена (абур «куттабу вагьйи» тIвар алай махсус кхьирагри кхьена). Сифте яз «Аль-‘Алакъ» тIвар алай сурадай вад аят ракъурна. Къуръан ракъурунин кIвалах 23 йисуз давам хьана, 13 йисуз – Меккеда, 10 йисузни – Мединада. Кьвед лагьай жуьре: Гьадис – Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам  хьуй адал) гафаралди агакьарнавай, Аллагьдин фикирар, абур тадиз кхьинин чарасузвал авачир.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Лезгинский исламский просветительский портал