Нуьгь (Ной) пайгъамбар (Адал салам хьуй)

Нуьгьа  (Адал салам хьуй) вичин тайифадиз Куфадин чилел тарар цаз чирна ва яхцIур йисалай къелемрикай там экъечIна. И вахтунда яд акьалтунин (тIурфандин) лишанар малум жез эгечIна. Нуьгьа  (Адал салам хьуй) тарар ялун патал `Уж тIвар алай еке беден авай пагьливан кьуна ва адаз дуллухдин паталай тIуьн гана кIан тир. Пагьливандиз пуд лаваш гъайила, ам хъуьрена: Ихьтин тIуьн жедани! Адаз лагьана хьи, бес «Бисмиллагь»-дилай гатIума, вун тух жеда, амни лавашдин са пад тIуьна тух хьана, амайбур хтIуьнач.

 Аллагьдин эмирдалди ва Жибрилди (Адал салам хьуй) лугьуналди Нуьгьа (Адал салам хьуй) вичин аялар галаз гими ийиз гатIумна, адан тайифаяр гьар юкъуз адал хъуьрез хьана, гуя ада гими яд авачир чкада ийизва лугьуз. И гими яхцIур йисуз ийиз хьана ва адан гьяркьуьвилел ругуд виш юкI, яргъивилелни агъзур алай. Ам гьазур хьайила, гими Аллагьдин эмирдалди инсандин чIалалди рахана. Рахун ада «нафью-исбат»-дилай  (яни тестикь ва инкар авун: Аллагьидлай гъейри маса агъа авач лугьун) гатIумна хьиз лагьана, бес къутармиш ахьтинди жеда хьи, вуж ана ацукьайтIа ва телеф жедайди ана ацукь тавурди я. Ахпа Нуьгь (Адал салам хьуй) мад вичин халкьдихъ элкъвена ва тIалабна гьакъикъатдин дин кьабулун патал. Амма садани адахъ яб акалнач, рахазвай гими суьгьуьрдай(аламатдай) кьуна. Аллагьдиз   ажугъ атана ва Ада ругуд вацран къене Нуьгьаз  (Адал салам хьуй)лазим жедай чарасуз шейер кIватIун патахъай гьазурвал аку лагьана. Нуьгьа (Адал салам хьуй) гьасятда гьазурвилер акваз эгечIна. Ада Аллагьдивай вичи гьаж авун патал ихтияр гун тIалабна. Ихтияр гайила, ам Гьарамдин (Кябедин патав гвай чилер) чилерал рекье гьатна. Ирид сеферда тIаваф (Кябедилай элкъуьн) авурдалай кьулухъ, ада Аллагьдивай  вичин уьммет жазаламишун тIалабна. Нуьгь  (Адал салам хьуй)Меккеда авай вахтунда, аллагьсузриз адан гимидиз цIай ягъиз кIан хьана, амма Аллагьди  ам цавуз хкажна ва йице хьиз, виридаз аквадайвал цава кьуна акъвазарна.

Ингье талукь тир вахтунда вири гьашаратар, гьайванар, ничхирар десте-десте гимидиз акьахиз гатIумна. Инанмиш тир итимрикайни дишегьлийрикай Нуьгьа (Адал салам хьуй) вичихъ галаз къачурбурун кьадар кьудкъад кас кьван хьана. ГьакIни чпихъ галаз Адаманни Гьавадин  (Адал салам хьуй) мейитарни, пак кхьинар авай табут, Адам пайгъамбардин  (Адал салам хьуй) аса ва Гьажару-ль-асвадни (ЧIулав Къван) Аллагьдин  эмирдалди къауна гимида эцигна. Эхиримжиди яз гимидиз лам акьахна, амма шайтIан адан тумунихъ галкIана хьиз, ам аниз ахъай тийиз гьавалат хьана. Нуьгь (Адал салам хьуй) лам са чIалал акъвазнавайди хьиз хьана, иблисдин нагьакьанвилерикай хабар тахьана, ламрахъ галаз къургъ алаз рахана: «Я мал`ъун (негьнавайди), вун къвен вучиздач!» И гафарихъ галаз ламран тум кьунвай иблисни гимидиз атана. Нуьгьа  (Адал салам хьуй) иблисдиз ам, гуя теклиф тавуна атана лугьуз, туьмбуьгьар ийиз гатIумна. Амма иблисди гьасятда адахъ галаз гьуьжетар ийиз гатIумна: «Вуна тушни заз винел экъечIун патал: «Ша, мал`ъун»- лагьайди?». Бес дуьньяда вичелай гъейри маса мал`ъун мад авайди туш лагьана хьиз, гимидай экъечI тийидайди малумарна.

ТIурфан (яд акьалтун)  мягьтел жедай къайдада пичинин цIай хъийизвай чкадай яд гадар хьунилай гатIумна. Цифер алачиртIани марф къвазвай. Яд зул алаз чиляй гадар жезвай ва чил ргазвай катулдиз ухшар хьанвай. Нуьгьаз (Адал салам хьуй) вагьйу (откровение) атанвай, бес пичинин цIай хъийизвай чка-дай яд гадар хьанмазни ам гьасятда гимида акьахун лазим тир. МуьтIуьгъ яз Нуьгь пайгъамбар (Адал салам хьуй) вичин багърияр галаз гимида акьахна. Нуьгьан (Адал салам хьуй) хва Кан`ан вичин бубадихъ галаз фенач ва идакди вичин ажал мукьвал авуна. Гимида акьахайбурулайни пагьливан `Уждилай гъейри вири телеф хьана. Адаман   девирда малаикри эцигай Кябе, вичиз «аль-Байту-ль-маъмуру-ль-`атикъ» (яшамиш жезвай, азад тир кIвал) цаварал хкажна. Лугьузвайвал, ам кьуд лагьай цаварал ала.

«Бисмилла»-дилай гатIумна хьиз кьудкъанни цIуд агъзур малаикдин гуьз-чивилик кваз гимиди сирнав авуна. Сифте ам Кябе алай чкадилай ирид сеферда элкъвена. Ахпа Байту-ль-Мукъаддас (Иерусалим) алай чкадал зиярат авуна вичин сирнав давамарна. И чилел ам тахьай са чкани амукьнач. Гимиди вичи сирнав ийизвай гьар са чкадин гьакъиндай малуматар гузвай. Аллагьдин эмрдалди ругуд вацралай яд акьалтун акъвазна. Яд къвердавай тIимил жез гатIумна. Дагъларин кукIушар малум жез эгечIна.  Гими Джуди дагъдин кукIушдал акъваз хьана. Им Мугьаррам вацран цIуд лагьай югъ тир, и йикъаз Ашура югъ лугьузва. И юкъуз Нуьгьа (Адал салам хьуй)Аллагьди вичиз гайи няметрилай разивал къалурунин лишан яз сив хвена.

Нуьгьан  (Адал салам хьуй) эмирдалди и юкъуз вирида ва гьайванрини, ничхиррини, гьашаратрини сив хвена. И юкъ-уз Нуьгьа (Адал салам хьуй) жуьреба-жуьре техилрин тварар кIватIна, абур са катулда ргана ва гимида авайбуру ам вирида саналди тIуьна. И адет, жуьреба-жуьре техилрин тварар акадарна мугьаррам вацран цIуд лагьай юкъуз тIуьн Нуьгь (Адал салам хьуй) пайгъамбардин сунна хьана. Чи девирдани и сунна тун виже къведач, гьикI хьи, пак ксарилай атанвай адетрал амал авун хъсан кар яз гьисабзава. Ни Аллагь патал и юкъуз сив хуьзватIа, ахьтиндаз агъзур сеферда гьаждал ва умрадал (гъвечIи гьаждал) фейи кьадар кьван, агъзур лукIраз азадвал гайи кьван ва агъзур шагьидрин кьадардин сувабар къвезва. Нивай жедатIа, къуй ада и юкъуз агъзур сеферда «Къулгьу» (сура «Ихлас») кIелрай. Им кIелайдаз Аллагь  регьимлувилелди килигзава.  Ни и юкъуз етимриз пекпартал гана, абурун язух чIугуртIа, ахьтиндаз Женнетда гьуьруьяр багъишда.  Гьелбетда, вири и хъсан крар михьи ниятдалди, Аллагь рикIел алаз авун лазим я. Нагагь ниятар хъсанбур тушиз хьайитIа, къвезвай вири сувабар руг хьиз квахьзавайди я.

Мугьаррам вацран сифте югъим цIийи йисан сифте югъ я.  И юкъуз жезмай кьван сив хвена кIанда, цIийи йис Аллагьдиз   къуллугъ авунилай эгечIдайвал.  Мадни кьетIен дуьа (тIалабун авайди я), ам кIелайла Аллагьди   ам кIелай кас вири писвилеривай хуьн патал кьве малаик рекье твазвайди я.  Жезмай кьван ам кIела ва алимривай ам гьикI дуьздаказ кIелдатIа хабар яхъ. Ашурадин юкъуз лагьана кIанзавай гафар пудкъанни цIуд сеферда лугьуз рикIелай ракъурмир. Нагагь идалай кьулухъ ирид сеферда дуьа (тIалабун авуртIа) и йисуз вав ажал агатдач лугьузва.

За лагьай гафарихъ метлеб ава. Им гьакъикъатдин рекьелай алудзавай таб туш. Им за жува туькIуьрнавайди туш, амал авуна кIанзавай ктабдай къачунвайди я.

Яд акьалтуникай суьгьбетдал хквен ва ктабдин чарар мад вуч хьанатIа чирун патал са-сад гъилелай хъийин. Чили яд туькьуьм хъувуна ва ам гьа виликдай хьиз гуьзелди хъхьана.  Аллагьдин  эмирдалди чан алай гьар сад гимидай ахъайна. Рагъ, варз, гъетер, йикъар, йифер – вири чпин чкайрал хтана.

Гимидай эвичIай инсанри Къарьяту саманина (кьудкъад касдин хуьр) тIвар алай хуьр тешкилна. Ахпа регьимлувилин марф къвана ва чилел уьмуьр цIийи кьилелай гатIум хъувуна. Тайин тир вахт алатайла, Нуьгьалайни (Адал салам хьуй), адан папарилайни аялрилай алатайла вири инсанар кьена. Ахпа Нуьгьа  (Адал салам хьуй) пуд хциз чилин пуд пIипI къалурна.  ЧIехи хва Сама рагъакIидай патан чилерал агъавал ийиз эгечIна, иник Гьижаз, Йемен, Ирак, Шам ва маса чкаяр акатна. Саман чинал пайгъамбарвилин нур алай.  Ада вичин бубадиз гзаф гьуьрметдай.  Нуьгь (Адал салам хьуй) адалай гзаф рази тир, адан гьакъиндай Аллагьдивай   хъсанвилер гун патал  датIана тIалабунар ийидай. Нуьгьан (Адал салам хьуй) тIалабунар кьилиз акъатна, Саман несилрикай пайгъамбарар акъатна.  Адан несилрик румар, фарсар ва арабар акатзава.

Ни бубадихъ яб акалзаватIа, ам кьве дуьньядани бахтлу жеда.

Нуьгьахъ  (Адал салам хьуй) мадни са хва авай, Хам. Ам бубадин гьарайдиз фидачир ва бубадиз гьуьрметдачир.  Адаз кьиблепатан чилер хьана ва адан несиларни чIулав хамунинбур тир.  Нуьгьа (Адал салам хьуй) Аллагьдивай тIалабна Хаман несилар чIулав хамунин, негьнавай лукIар хьун патахъай. Хамахъ Мисрайимин тIвар алай хва авай. Нуьгьан (Адал салам хьуй) эвердай ван хьайила, ам адан патав атана: «Ингье зун, буба, ви патав атанва».

Нуьгьа (Адал салам хьуй) шад яз адаз дуьа авуна: «Къуй ви несилар хъсанбур хьурай ва хъуьтуьл тIебиат ва мублагьвал авай чиле рал хьурай».  Нуьгьан (Адал салам хьуй) тIалабуниз жаваб яз Аллагьди   Мисрайиминаз Миср (Египет) гана. «Мисри» тIвар адалай атанвайди я. Адан несилар къибтIиюнар (коптар) я. Нуьгьа (Адал салам хьуй) пуд лагьай хциз, Яфисаз, бубадин гьарайдиз гьай талгьудайдаз, эвер гана. Нуьгьа  (Адал салам хьуй) Аллагьдивай  адан несиларни лап писбур авун тIалабна. Аллагьди  Яфисан несилар Яжуждинни Мажуждин (Гог ва Магог) авуна. Диде-бубадихъ яб акал тавунин нетижаяр гьихьтинбур жедайди ятIа, гьадан гъавурда акьадайбур патал им несигьат я.

ТIурфандин тарих за лап куьруьдаказ ачухна.  Яд акьалтуникай гзаф жуьреба-жуьре кьисаяр ава, гьавиляй зун гьа и куьруьдал акъвазна.

 Нуьгь  (Адал салам хьуй) вичин кIуьд вишни яхцIурни цIуд йис хьайила кьена. Пайгъамбаррикай виридалайни гзаф яшамиш хьайибурукай сад ам тир. Адан патав ажалдин малаик Азраил (Адал салам хьуй)атайла Нуьгьа (Адал салам хьуй) адавай хабар кьуна: «Вун вуж я?» Ада жаваб гана, бес вич ажалдин малаик я, чан къачуз атанвай.

 Нуьгь (Адал салам хьуй) са тIимил вич вичивайквахьна.  И вахтунда Азраилди  (Адал салам хьуй) адавай хабар кьуна: «ГьикI хьана, Нуьгь, ви вил и дуьньядай ацIанвачни?» Нуьгьа  (Адал салам хьуй)жаваб гана: «Заз и дуьнья кьве варар аваз жагъана: аниз са варарай атана, маса варарай хъфизвайди я». Азраилди (Адал салам хьуй) адаз Женнетдин шербет гана, кьиникь регьятди хьун патал. Идалай кьулухъ Нуьгьан  (Адал салам хьуй) руьгь бедендай, гуя чIемедай чIар хьиз акъатна. Адан мейит аялри чуьхвена, кафанра туна ва жаназа-намаз (кучуддайла ийизвай капI) авуна, адет тирвал кучудна.

Лугьузвайвал, Нуьгь  (Адал салам хьуй) кучуднавай чкадал йицин михьи чешме арадал атана. КьатI ама

Лезгинский исламский просветительский портал