СИВ ХУЬНИН ШАРТlАР

Сив хуьн турус хьун патал агъадихъ галай шартIар хуьн чарасуз я:

1. Аллагь патал сив хуьниз рикIяй ният авун, мецяй лугьун - суннат я. Ниятдин кIалуб ихьтинди я: "Ният ийизва за, алай йисан Рамазандин вацра ферз тир пакагьан сив хуьниз, Аллагь патал", яни ниятдин къене сив хуьнин йис, варз, югъ ва ферз тирди малумарзава.

Имам Шафиидин мазгьабдалди ният сив хуьдалди гьар юкъуз авуна кIанда. Ам рагъ акIайдалай экъечIдалди авай вахтунда мус хьайитIани авуртIа жеда. 

Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал) папар. Кьвед лагьай паб Савдат

Кьвед лагьай паб 

ТIвар: Савдат (Амр несилдай тир). 

Бубадин тIвар: Зам’ат, адан буба Къайс, адан буба Абдушамс. 

Дидедин тIвар: Къисан руш Шамус. 

Хайи вахт ва чка: Мекке, гьижра жедалди 68 йис амаз. 

Некягь авур вахт ва чка: Мекке, гьижра жедалди 3 йис амаз. 

Жегьизар: 400 диргьем. 

Кьейи вахт ва чка: Медина, Шавваль, Умар халиф тир вахтунин эхир.

Мугьаммад Пайгъамбардилай (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) аялар: Авач. 

КапI ийидайла тирш ягъайтIа, ам чIур жезвани?

КпIунал сесер, гьарфар акъуддай ихтияр авачирди чаз чизва. Эгер капI ийизвай инсанди тирш ягъайтIа ва адахъ галаз гьич са гьарфни акъат тавуртIа капI чIур жезвач. ГьакIни чIур жезвач, эгер мана авачир са гьарф акъатайтIа, месела, «а». Эгер тирш ягъайла садалай гзаф гьарфар, гьатта чпихъ мана авачир сивяй акъатайтIа капI чIур жезва. Месела, апши…

(«Фатгьу-ль- Муин»).

Нажас вуч я?

Нажас чирк лагьай чIал я. Нажасар ибур я: гьар са пиянарзавай жими затI (чехир, эрекь...); кицI; вак; инсандилай, балугъдилай ва цIицIерилай гъейри амай вири кьейи гьайванрин мейитар; инсандин ва гьайвандин вилик ва я кьулухъ галай айиб чкайрай акъатзавай, маядилай гъейри, амай вири шейэр; иви; экъуьчайла къвезвай шейэр; чпин як тIуьниз ишлемиш тийизвай гьайванрин (ламран, кацин...) нек; гьайвандикай галатай пай (кIвач, яб...). Йис (сар) ва цIакулар нажас туш. 

Играми Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал), суннадал чан хкун

ТIуьн тIуьрдалай кьулухъ ийидай суннаяр

1. ТупIариз мез хгун, къапунани тIуьн тун тавун патал ада фан кьас экъуьрайтIа хъсан жеда. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал)  лагьана: «Хуьрекдин гьи паюна куьн патал хийир (берекат) аватIа, квез чизвач». 

2. ТIуьн тIуьрдалай кьулухъ Аллагьдиз шукур гъун, дуьа кIелун. 

3. Пайгъамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал)  лагьана: «Гьакъикъатдани, са затI тIуьрдалай кьулухъ, Аллагьдиз шукур гъайи касдилай Ам рази жеда» (Муслим).

Садбуру тирш ягъайла «хийир» лугьузва. ИкI лугьун дуьз яни?

Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) суннадал асаслу хьана, тирш ягъай касди «Альгьамдулиллягь» (шукур хьуй Аллагьдиз) лагьана кIанда, адан ван хьайида «яргьамукаллагь» (Аллагьди  вун регьимдик кутурай), мад тирш ягъай касди жаваб хгуда «ягьдикаллагь» (Аллагьди  ваз дуьз рехъ къалуррай). Тирш ягъайда «альхамдулиллагь» лагьайла адан ван хьайи инсанрикай сада кьванни  «яргьамукаллагь» лугьун лазим я.

Играми Пайгъамбардин (Аллагьдин салатни салам хьуй адал), суннадал чан хкун

ТIуьн недалди ва недай вахтунда кьилиз акъуддай суннаяр:
 
1. «Бисмиллягьи-ррагьмани-ррагьим» лугьун.
 
2. ЭрчIи (дуьз) гъилелди тIуьн.
 
3. Анжах жуван вилик квайди тIуьн (вирида санал незвай къапунай). Вири и пуд сунна Муслима агакьарнавай гьадисда кIватIнава: «Я гада, лагь: Бисмиллягь, ви вилик вуч кватIа гьам эрчIи гъилелди неъ». 

Пак гьадисайрай къачунвай насигьатрин кIватIал

2-лагьай  насигьат

Виридалайни Виниз тир Аллагьди лугьузва:

«Куьн ва амай вири затIар За яратмишуни Зун Сад тирди субутарзава ва тестикьарзава. Вири затIар халкь ийидайла, Заз куьмекчи хьанач. Мугьаммад (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал)  Зи лукIва илчи я. За квез кхьенвайдал вуж рази туштIа, Зи имтигьанар ни кьабулзавачтIа, Зи регьимдиз ни чухсагъул лугьузвачтIа ва За гайидал вуж рази туштIа, къуй ада маса аллагьдиз къулугъ авурай, эгер ам Заз а краррай барабар ятIа.

И дуьньядин уьмуьрдин татугайвилерал вуж сефил ятIа, ам Залай нарази тирдай я. Кьилел къвезвай балайрилай вуж нарази ятIа, ам Залай арза ийизвайди хьиз я. Вуж девлетудан патав фена, адан вилик, хазинадиз килигна вич алчахарайтIа, адан имандин пудай кьве пай квахьда.

Имам Нававиди гъайи яхцIур гьадис

8- гьадис

[ عن أبي هريرة عبد الرحمن بن صخر رضي الله تعالى عنه قال : سمعت رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم يقول مانهيتكم عنه فاجتنبوه وما أمرتكم به فأتوا منه ما استطعتم فإنما أهلك الذين من قبلكم كثرة مسائلهم واختلافهم على أنبيائهم ] رواه البخاري ومسلم

 

Абу Хурайра Абд ар-Рахман бин Сахр, (Аллагь рази хьуй) акъайнагьи:

 Пайгьамбарди (Аллагьдин салатни  салам  хьуй адал) лагьана:

«Заз (яни Пайгъамбардиз) инсанри шагьадат, капI ва закат кьиле тухун кьабулдалди инсанрихъ галаз женг твах лагьанва. И кIвалахар кьиле тухуз хьайитIа, абуру чпин иви ва мал-девлет хуьда. Исламди къейднавай чкайрилай гъейри (яни Исламди кIевелай къадагъа авунвай чкайрилай гъейри). Ибурун гьисаб-суал (дуван) Аллагьди ийида».

(Аль Бухари ва Муслим)

Лезгинский исламский просветительский портал